Những người xây dựng nước Mỹ hùng mạnh-Cornelius Vanderbilt (Kỳ 01)

Chỉ 5 ngày sau khi Nội chiến kết thúc Tổng thống Abraham Lincoln là nạn nhân cuối cùng trong số 600 nghìn nạn nhân của cuộc xung đột đẫm máu trên đất Mỹ. Đất nước bị chia cắt, và thế giới coi nền dân chủ Mỹ như là một kinh nghiệm thất bại. Nhưng hầu hết mọi người không nhận ra một thời kỳ mới đang hé rạng.

Nước Mỹ bước vào kỷ nguyên phát triển, và khoảng trống để lại của một chính khách vĩ đại nhất mà chúng ta từng biết, hạt giống lãnh đạo mới sẽ xuất hiện. Những Rockefeller, Ford Carnegie là thế hệ thứ nhất. Của cải mà bây giờ chúng ta biết tới như những ngôi sao nhạc rock của giới kinh doanh, hay hiện tại là những Buffet, Job hay Gate. Họ là những người hình thành nên tiêu chuẩn của Giấc mơ Mỹ. Họ tạo nên một biên giới mới - ở cả nghĩa bóng lẫn nghĩa đen- của cái mà chúng ta gọi là văn hóa. Những người có cái nhìn sâu sắc, sự đổi mới, và khéo léo, mà thế giới chưa từng được thấy, và trong cả 5 thập kỷ tiếp theo, một nhóm nhỏ sẽ thay đổi lịch sử, đưa Liên bang Mỹ trở nên vĩ đại. Họ là những con người vĩ đại với tầm nhìn mà không ai có.

Trong thời gian đầu của quốc gia non trẻ này, người có khả năng lãnh đạo nước Mỹ nhất không phải là một chính trị gia. Ông là một người làm giàu từ 2 bàn tay trắng, bằng nghị lực của mình đã biến những cầu tàu nghèo đói của Cảng New York, thành một đế chế.

Năm 16 tuổi, Cornelius Vanderbilt mua một cái thuyền nhỏ từ 100 đô la đi vay. Và nhanh chóng được biết đến như một doanh nhân cắt cổ, dùng mọi cách để tiến lên phía trước. Ngày đó, đó là một cuộc cạnh tranh thuần túy. Trí óc của tôi đấu với trí óc của anh. Những cố gắng của tôi chống lại cố gắng của anh. Anh không ngừng tranh đấu. Đó là cách họ nhìn về việc kinh doanh. Đó là Miền Tây hoang dã, hợp pháp hay bất hợp pháp, chỉ có chuyện thắng hoặc thua và tốt nhất là thắng. Tính tranh đấu, và sự cứng rắn đó, tác động rất lớn tới tính cách ông ấy. Cái thuyền nhỏ của ông ấy nhanh chóng trở thành một đội tàu, vận chuyển hàng hóa và hành khách tới mọi ngóc ngách của đất nước đang phát triển này. Vanderbilt trở thành từ đồng nghĩa với vận tải  và ông ấy được đặt biệt danh là "Commodore". (Đô đốc)

Vanderbilt nhận ra rằng điều sẽ trở nên quan trọng là vận chuyển hàng hóa từ nơi này tới nơi khác. Và ông ấy nghĩ tới cơ sở hạ tầng cần thiết và không phải cơ sơ hạ tầng mà chính phủ cung cấp, mà do ông ta cung cấp. 40 năm tiếp sau, Vanderbilt xây dựng đế chế vận tải lớn nhất thế giới.  Sau đó, trên đỉnh cao của quyền lực, trước cuộc Nội chiến, ông đã làm một điều không tưởng.

Mọi công việc đều phụ thuộc vào Đường sắt xuyên quốc gia và Đô đốc nhận ra rằng nó sẽ thay đổi hoàn toàn  nước Mỹ, rút ngắn thời gian đi xuyên quốc gia tới hàng tháng. Đường sắt hoàn toàn tự do, bởi vì đường sắt cho phép vận tải rẻ hơn và hiệu quả hơn từ góc này tới góc khác của nước Mỹ. Vanderbilt nhìn thấy tương lai của mình. Ông bán hết toàn bộ tàu bè của mình và đầu tư mọi thứ ông có vào đường sắt. Người ta thường nói nhận thấy cơ hội  là một yếu tố của thành công. Đó là sự khác biệt của một lãnh đạo giỏi. Không có nhiều người có điều đó. Không nhiều người đoán trước được cơ hội. Đó là đặc điểm của những lãnh đạo vĩ đại.

Quyết định đầu tư mạnh tay của ông ấy vào đường sắt đã có kết quả.

Sau chiến tranh, Vanderbilt là người giàu nhất nước Mỹ, với gia tài hơn 68 triệu đô-la, tương đơng 75 tỉ đô-la ngày nay. Nhưng số tiền đó không thể giúp ông tránh khỏi sự tàn phá của chiến tranh.

Sau cuộc Nội chiến, đất nước tiếc thương một cách công khai, trong khi Vanderbilt lại giấu trong lòng.

Lá bài đầu tiên nói về quá khứ, lá thứ hai, hiện tại, và lá thứ ba là về tương lai. Đó là một mất mát không mong muốn. Người nào đó rất gần gũi với ông. Con trai tôi. George. Nó chết trong chiến tranh. Còn tương lai thì sao?  Sẽ có một chiến tranh. Chiến tranh đã kết thúc.  Không. Cuộc chiến của ông sắp bắt đầu.

Sự dày vò bởi cái chết của người con trai yêu quý,  đế chế Vanderbilt dễ bị tổn thương hơn bao giờ hết. Đối với Vanderbilt, đó là một thảm kịch lớn. Ông ấy có một người con trai có cùng khả năng về sức mạnh cũng như tài năng, và cậu ta chết khi còn quá trẻ. Đó là một vấn đề nan giải đối với Đô đốc. Hàng năm trời, Vanderbilt đã chuẩn bị cho George tiếp quản công việc kinh doanh của gia đình.  Bây giờ, Đô đốc bắt buộc đặt niềm tin vào người con trai không được tài năng, William.

- Ta bổ nhiệm con làm giám đốc điều hành của Hudson Railroad.

Vanderbilt đặt William vào giữa  cuộc đàm phán với những người sở hữu đường sắt đối thủ.

- Vậy hãy ra giá đi.

- Nếu các ông trao cho chúng tôi hàng hóa các ông vận chuyển, quanh năm, chúng tôi sẽ cho ông đặc quyền cho phép hành khách của ông có thể tới Manhattan với cái giá hai trăm ngàn.

- Đặc quyền đó không đáng giá hai trăm ngàn.

- Một trăm ngàn thì sao? Đó là một đề nghị công bằng và hào phóng.

- Tôi không hứng thú với cái hào phóng của anh. Tôi chỉ quan tâm tới thỏa thuận có lợi nhất cho các cổ đông của tôi. Và nó không bao gồm việc nhận hơn môt trăm ngàn đô-la, hay thậm chí chỉ 1 đô-la.

- Cha tôi chỉ muốn cái mà ông ta cho là đúng.

- Vấn đề là, bố của anh không hiểu cái gì là đúng. Ông già đó nên về hưu đi thì hơn.

Thông điệp đã rõ ràng. Đối thủ không còn sợ Vanderbilt.

Con người luôn muốn những người thành công gặp thất bại. Cái ngày mà mọi người không nhằm vào bạn nữa có nghĩa là bạn không còn ở trên đỉnh nữa. Nhưng chỗ mà họ cho là điểm yếu, Đô đốc lại nhìn thấy cơ hội để khẳng định vị thế thống trị của mình và dạy cho William cách để trở thành một Vanderbilt.

Nếu chúng muốn chiến tranh, ta sẽ cho chúng chiến tranh.

Vanderbilt sở hữu cây cầu đường sắt duy nhất để vào New York. Đó là cửa ngõ của hải cảng lớn nhất đất nước, cung cấp hàng hóa cho toàn bộ lục địa. Vanderbilt biết đó là cây búa mà ông cần để buộc đối thủ phải phục tùng mình.

Ta muốn con đóng cửa cầu Albany.

Không có cây cầu các hãng đường sắt khác không thể vào New York. Về bản chất, Vanderbilt một tay phong tỏa thành phố lớn nhất quốc gia, chia cắt nó  với phần còn lại của đất nước. Ông ta đã khẳng định được sự thống trị của mình. Phong tỏa cây cầu khiến hàng triệu pound hàng hóa không thể tới được phần còn lại của đất nước, và đối thủ của ông dần dần khô máu.

Trước khi cổ phiếu thành giấy lộn, chủ tịch công ty đường sắt đối thủ cố bán tất cả cổ phiếu của họ. Tin nhanh chóng bay tới phố Wall, gây ra một cuộc bán tháo lớn. Cổ phiếu của New York Central rớt giá rất nhanh.

- Bao nhiêu?

- 20$ một cổ phiếu.

- Mua càng nhiều càng tốt.

Vanderbilt đã mua tất cả cổ phiếu đang tràn ngập thì trường với giá hời. Trong vài ngày, Vanderbilt tiếp quản công ty đường sắt đối thủ, tạo nên công ty đường sắt duy nhất lớn nhất nước Mỹ. Công ty đường sắt New York Central trở thành trung tâm của đế chế,  và nó đến với ông ta như một kết quả của một chiến dịch trả thù khéo léo.

Đường sắt đan xen khắp nước Mỹ, kết nôi cả nước lại với nhau theo cái cách mà chỉ 15 năm trước không ai tưởng tượng được, và cung cấp trên 180.000 việc làm. Lắp đặt các tuyến đường trở thành động cơ  tăng trưởng chưa từng có cho nước Mỹ.  Đường sắt cho phép nền công nghiệp bùng nổ theo cái cách mà không thể xảy ra trước đây.

Một bước tiến khác một điều quan trọng được dẫn đầu bởi đường sắt, đó là sự cần thiết của việc lấp đầy lỗ hổng giữa phía đông của Mississippi và phần bờ Tây. Vanderbilt đã tự biến mình thành ông vua độc tôn của ngành đường sắt. Và bây giờ ông ấy muốn thế giới biết điều đó. Ông hình dung ra một tượng đài tượng trưng cho quyền lực rộng lớn của mình.

- Công nhân sẽ bắt đầu xây dựng nhà ga kết nối ba công ty đường sắt: Harlem, Hudson,  và Central. Đó sẽ là trái tim của New York, và nó sẽ được gọi là  Grand Central Depot.

Hàng ngàn công nhân lao động trong 2 năm tiếp theo, trên mông dự án xây dựng đô thị mà nước Mỹ chưa bao giờ được chứng kiến.Grand Central là tòa nhà lớn nhất trong thành phố New York, và là nhà ga xe lửa lớn nhất cả nước, chiếm diện tích 22 mẫu anh. Tòa nhà không lồ đó cao hơn các tòa nhà khác ở New York ở thời điểm đó. Đó là biểu tượng về sự khổng lồ và quyền lực của để chế đường sắt Vanderbilt.  Tầm quan trọng của nó như là một biểu tượng, một kinh đô trong đế chế của ông ta, không thể đánh giá thấp.  Và nó vẫn còn trên bản đồ New York đến tận ngày hôm nay.

Vanderbilt có thể ở trên đỉnh của thế giới, nhưng tham vọng mù quáng của ông ta sẽ sớm làm ông ta bị tổn thương bởi một biến cố tới từ một cặp đôi không ngờ tới.

Ông ta bây giờ sở hữu 40% đường sắt của nước Mỹ. Nhưng ông ta muốn tất cả.

Với tôi, đó luôn là "làm gì tiếp theo?" và tôi nghĩ cái gì đã dẫn dắt những người rất thành công đó. Đó không bao giờ là tiền bạc. Ý tôi là, một cách để giữ số điểm. Đó là vấn đề về thành tích, và đó là vấn đề về giành chiến thắng trong một trò chơi, và đó là vấn đề về tăng số tiền tố.

Chicago là thành phố phát triển nhanh nhất nước Mỹ. Tuyến đường nối nó với New York là tuyến đường nhộn nhịp nhất và giá trị nhất thế giới. Và nó không thuộc về Vanderbilt. Để hoàn thiện đế chế của ông ta, ông ta cần giành quyền kiểm soát Erie Line. Erie là một công ty thương mại công khai tương đối sớm. Vanderbilt có lợi thế là hàng triệu triệu đô-la. Túi tiền không đáy luôn là một lợi thế khi bạn cố giành quyền kiểm soát một công ty. Vanderbilt chỉ thị cho các đại diện của ông ta mua càng nhiều cổ phiếu càng tốt.

- Mua Erie!

- Mua Erie!

...yêu cầu kiểm soát công ty vào cuối tuần.

- Mua Erie giá 45!

Đó là một nước đi cổ điển của Vanderbilt mà ông ta là người tiên phong ngày nay được biết đến với cái tên "thu mua cưỡng bức".

- Erie, 50!

Nhưng nỗ lực của ông ta bị cản trở bởi một ý tưởng thậm chí còn tài tình hơn được xào nấu bởi 2 con người vô danh:  Jay Gould và Jim Fisk.

- JIM FISK: Được rồi.

- Sai lầm của ban giám đốc Erie đó là họ đã gửi bức điện về nơi mà họ muốn mở rộng mà không có biện pháp an ninh cho khu đất đó.

Gould và Fisk đang mắc kẹt ở giữa ban quản trị Erie.

Nhưng họ là những người đại diện cho một nước Mỹ mới mà Vanderbilt đang giúp sức tạo dựng. Một trong những người tay trắng lập cơ đồ với những tham vọng tàn nhẫn.

Và sau nhiều năm quan sát Đô đốc thống trị, họ háo hức xậy dựng đế chế của mình. Họ nhận ra kế hoạch của Vanderbilt mua lại các tuyến đường sắt, và nhận thấy cơ hội mà họ đang chờ đợi.

Cạnh tranh, tôi nghĩ vậy, đó là một hệ thống tốt và nó thật sự, là một công việc kinh doanh, đó là làm tốt công việc, và cạnh tranh với các đối thủ.

Gould và Fisk bắt đầu in những cổ phiếu mới, sử dụng máy in mà họ đặt ở tầng hầm của văn phòng Erie. Mỗi cổ phiếu mà họ in ra làm giảm đi tỉ lệ cổ phần của Vanderbilt trong công ty, và họ in hơn một trăm ngàn cổ phiếu. Có một vài điều khoản trong điều lệ  công ty Erie, cho phép ban giám đốc in thêm cổ phiếu mà không cần thông báo cho cổ đông.  Và như vậy, Vanderbilt mua càng nhiều cổ phiếu, ông ta càng phải mua nhiều hơn để chiếm đa số. Kế hoạch đó được biết tới với cái tên "nước chảy đá mòn". Ngày nay thì cực kỳ bất hợp pháp, nhưng ở thời điểm đó, nó chưa bao giờ được nghĩ tới. Đơn giản đó là thiên tài. Và phố Wall chưa bao giờ có điều tương tự.

Có duy nhất một nguyên tắc đó là không có nguyên tắc nào. Dù dùng cách gì để đẩy đối thủ ra khỏi cuộc chơi, họ cũng sẽ làm.

Không biết điều đó, Vanderbilt tiếp tục mua vào. Các cổ phiếu vừa được in xong được chuyển bằng tay tới cho Vanderbilt. Vanderbilt đã mua 7 triệu đô-la cổ phiếu được in bởi Gould và Fisk. Ngày nay, số tiền đó tương đương 1 tỷ đô-la.  Vanderbilt từng bị đánh giá thấp trước đây, nhưng khi bạn tới với danh vọng là một vị vua, bạn đừng nên hy vọng chiến thắng.

Cạnh tranh là một điều rất tích cực. Con người không biết điều đó tích cực đến mức nào. Và thỉnh thoảng, bạn thậm chí không nghe về nó, bởi vì những gì diễn ra sau lưng bạn không phải là một bức tranh đẹp.

Trên đỉnh cao quyền lực, Vanderbilt bị chơi xỏ bởi một cặp đôi vô danh. Jay Gould và Jim Fisk đã gạt của Đô đốc hàng triệu đô-la. Và họ muốn thế giới biết về điều đó.

Bây giờ, những điều Vanderbilt muốn làm không còn là điều bí mật nữa. Ông ta sở hữu nhiều đường sắt hơn bất kỳ ai. Nhưng Gould và tôi, đã giáng một đòn vào một ông già bé nhỏ. Bây giờ, có thể ông ta giàu có, đúng thế, có thể ông ta quyền lực, nhưng phải có ai đó đứng dậy  chống lại lão già đó.

Đây là một thất bại nhục nhã đối với Đô đốc, con người có tính chiến đấu mãnh liệt, người muốn chiến thắng tất cả mọi thứ, và tiền là điều đặc biệt quan trọng, và bây giờ ông ta bị đánh bại, và bị sỉ nhục công khai bởi Gould và Fisk.

Gould và Fisk có thể ở trên đỉnh của thế giơi, nhưng họ đã đánh thức con sư tử đang say ngủ. Vanderbilt thề không bao giờ bị đánh bại thêm 1 lần nữa.

Họ không nghĩ đến chuyện tiền nong.

Họ chỉ để tâm tới chiến thắng.

Bây giờ, tất nhiên, nếu bạn chiến thắng một vụ lớn,  tiền bạc sẽ chạy theo bạn, nhưng đó không phải chủ đích của bạn. Chủ đích của bạn là chiến thắng. Chiến thắng, chiến thắng, chiến thắng. Mọi lúc. Không phải thỉnh thoảng. Mà là mọi lúc.

Vanderbilt ngay lập tức bắt đầu tìm một lưỡi dao mới. Ông ta nhận ra rằng đường sắt đã bão hòa, và tương lai của nền công nghiệp không phải là xây dựng các tuyến đường săt mới, mà là vận chuyển loại hàng hóa mới.

Sáng kiến không phải lúc nào cũng là  phát minh lớn. Sáng kiến là những thứ kiên định.

Và nếu công ty bạn không đổi mới  làm việc hàng ngày để tìm ra những đổi mới, tức là bạn chưa sở hữu một công ty. Bạn sẽ chết ngay từ trong trứng nước.

Nếu Vanderbilt có thể lũng đoạn thị trường bởi nguồn hàng mới, thứ mà có thể tiếp tục làm đầy các chuyến tàu của ông ta, ông ta sẽ có thể kiểm soát ngành công nghiệp đường sắt. Và Đô đốc biết phải tìm nó ở đâu.

Dầu lửa là cuộc cách mạng trong cuộc sống ở Mỹ. Dầu thô từ lòng đất được tinh chế thành dầu hỏa, nguồn cung cấp anh sáng an toàn với giá rẻ, và việc tiếp cận với ánh sáng

đã hoàn toàn thay đổi cuộc sống ở Mỹ. Trước khi có dầu hỏa, người trung lưu ở Mỹ không thể tiếp cận với nguồn ánh sáng thích hợp. Khi mặt trời xuống núi, bóng tối bao trùm.  Dầu hỏa là một hiện tượng thay đổi thế giới mãi mãi.

Và Vanderbilt biết nó sẽ là cơ hội kiếm tiền tiếp theo của ông. Ý tưởng là xem xem những gì còn thiếu. Đó là điều mà một doanh nghiệp sáng tạo làm, ông ta phục vụ những thứ mà họ cần. Nhiều người không thể tìm được những việc mới để làm. Nhưng thỉnh thoảng bạn nhìn thấy những thứ mà người khác phải có.

Oh chúa ơi, tôi  phải cho họ những thứ đó. Và sau đó bạn thực hiện việc đó. Bởi vì họ cần chúng. Vanderbilt nhìn thấy nhu cầu dầu hỏa tăng vọt trên cả nước. Và ông ta nhận thấy cần phải cung cấp cho những người tinh chế giàu hỏa một cách mới để vận chuyển dầu. Nếu Vanderbilt có thể lũng đoạn thị trường trong việc vận chuyển dầu hỏa, ông ta sẽ tự đưa mình trở lại ngôi đầu trong ngành công nghiệp đường sắt.

Việc ông ta cần làm là gặp người cung cấp.

- Chúng ta sẽ mở rộng bở phía Bắc tới Cleveland.

- Tại sao lại là  Cleveland?

- Cleveland là một thành phố nhỏ chỉ chưa đến 50 ngàn dân, nhưng nó nằm trên một biển dầu. Phía đông Ohio là Trung Đông ngày nay, và các vùng xung quanh Cleveland là một trong những cánh đồng dầu lửa lớn nhất thế giới.

Vanderbilt biết được có một nhà máy lọc dầu gần tuyến đường sắt ở Cleveland.

Một điểm hoàn hảo trong kế hoạch bậc thấy của ông ta. Ông ta tiếp cận người chủ, một thanh niên làm dầu mỏ đang gặp khó khăn mà Vanderbilt hy vọng có thể lôi lên từ bóng tôi.  Người thanh niên đó là  John D. Rockefeller.

(Tóm lược từ phụ đề phim "The man who built America" - dịch bởi Wayne - Viettorrent)