Babel - Câu chuyện đa ngôn ngữ

Ông Abdullah quyết định mua súng. Là người chăn thả gia súc tại vùng núi đìu hiu ở Morocco, Abdullah muốn có một khẩu súng để bắn lũ chó rừng lởn vởn quanh bầy dê của ông. Lão Hassan bán cho người bạn láng giềng khẩu súng săn với giá hời. Trước khi lên đường ra tỉnh, Abdullah trao súng cho Ahmed và Yussef, dặn các con nhớ trông chừng đàn dê. Cậu anh khù khờ, cậu em tinh quái, giỏi bắn súng lẫn nhìn trộm con bé Zohra thay đồ. Hai thằng nhỏ lùa bầy đàn lên núi. Chúng thách nhau nã đạn vào mục tiêu di động, Yussef dương súng ngắm bắn chiếc xe chở du khách đang bon bon trên đường đèo...

Vợ chồng Richard - Susan đi tour du lịch, giao phó Mike và Debbie cho bà vú Amelia người Mexico trông giữ. Đặt chân đến Morocco, Susan trách chồng đưa chị đến chốn này. Một đất nước nghèo nàn và kém vệ sinh, đến nước đá của họ chị cũng không dám uống. Xe chở du khách băng qua đồi núi heo hút. Một phát súng nổ vang, viên đạn đâm xuyên cửa kính cắm vào cổ Susan. Máu ướt đẫm vạt áo của chị, Richard hoảng loạn ôm lấy vợ đang lả dần. Cả xe náo loạn. Quanh vùng không có bệnh viện, tài xế phóng xe vào một ngôi làng, tìm người cấp cứu nạn nhân. Cư dân địa phương đứng nhìn các vị khách không mời, ánh mắt e dè từ hai phía. Richard bế vợ đến nhà bà lang, Susan bấu chặt chồng, chị sợ lắm khi bàn tay bà ấy đụng vào người. Tạm cầm máu cho vợ, Richard gọi điện cầu cứu. Người phiên dịch Ả Rập hết lòng giúp đỡ anh...

Bà Amelia khấn Chúa phù hộ cho vợ chồng nhà chủ tai qua nạn khỏi. Em gái đã ngủ, Mike nói chuyện với cha qua điện thoại, cậu bé muốn cha yên lòng ở bên mẹ, nó đã 8 tuổi rồi... Điều bận tâm nhất của bà Amelia là hai đứa nhỏ, không biết nhờ ai trông chúng chỉ một ngày thôi, để bà về Mexico làm đám cưới cho con trai ? Chẳng còn cách nào khác, bà Amelia đưa hai đứa trẻ rời San Diego sang Mexico dự đám cưới bằng chiếc xe do cậu cháu Santiago cầm lái. Anh em Mike - Debbie được bữa vui chơi thỏa thích ở xứ lạ. Trời xẩm tối, bà mẹ vội vàng tạm biệt dâu con, dục Santiago trở về Mỹ, ngày mai hai đứa bé phải đến trường. Tại cửa khẩu biên giới, lực lượng an ninh Mỹ kiểm soát gắt gao người đến từ bên kia. Đối với họ, tất tật dân Mễ đều đáng ngờ. Chẳng có ma túy hay một thứ gì phạm pháp, nhưng Santiago có uống chút bia. Cảnh sát buộc kẻ "có vấn đề" đưa xe vào khu vực tạm giữ... Lợi dụng sơ hở, Santiago nhấn ga bỏ chạy. Người ta huy động lực lượng vây bắt. Mặc bà dì van nài và hai đứa trẻ kêu khóc, chàng trai lao xe vào hoang mạc lẩn trốn. Đến quãng vắng, Santiago bảo dì đưa chúng xuống, để anh đánh lạc hướng công lực, sẽ quay lại đón sau...

Tokyo, nước Nhật, Chieko là học sinh câm điếc, ngấp nghé ngưỡng cửa cuộc đời, cô bé buồn lắm. Mẹ tự tử chết, cha bận bịu công việc, Chieko khao khát tình yêu và muốn nếm trải tình dục. Các chàng trai khi biết cô không nói được, họ lảng tránh thật xa. Cô đơn trong thế giới người câm, Chieko gạ gẫm người lớn tuổi... Cảnh sát tìm ông Yasujiro, cha của Chieko, cô bé nghĩ liên quan đến cái chết của mẹ. Cha đi vắng, họ để lại tấm card. Chieko thích viên thanh tra nọ, cô gọi điện cho Mamiya... Anh ta không kiềm chế nổi bản thân. Sau cuộc thử nghiệm xác thịt đầu đời, Chieko dúi vào tay Mamiya một lá thư và trần truồng đứng ngoài ban công. Thành phố đêm rực rỡ ánh đèn, nhưng không có chỗ cho người như cô bé. Phía dưới là khoảng không thăm thẳm...

Người Mỹ bảo khủng bố giết hại du khách. Hassan bị bắt, khai ra xuất xứ của khẩu súng và người đang sở hữu nó. Ba cha con Abdullah bị cảnh sát bao vây, đạn bắn xối xả về phía họ, những viên đạn không có mắt. Đám du khách Mỹ bỏ mặc đồng bào chạy khỏi cái làng Ả Rập tiềm ẩn nhiều bất trắc. Richard nỗ lực cứu vợ bằng mọi giá, Susan được cấp cứu trong tình trạng nguy kịch. Ba bà cháu Amelia lạc lối giữa hoang mạc cháy nắng, đói khát và kiệt sức. Debbie mê man, Amelia tuyệt vọng dặn Mike trông em để bà đi tìm người trợ giúp, cậu bé khóc vì sợ hãi. Bước chân người đàn bà Mexico ghập ghềnh trên con đường sỏi đá, nắng chói chang trên đầu. Thanh tra Mamiya gặp Yasujiro, anh hỏi về khẩu súng ông tặng cho gã Morocco trong chuyến đi săn ở Bắc Phi....

Tháp Babel là một biểu tượng trong Kinh Thánh, nơi xảy ra mâu thuẫn giữa những con người ở các tầng cư trú chỉ vì không hiểu ngôn ngữ của nhau. Nói rộng ra: Sự khác biệt về văn hóa, sắc tộc, tín ngưỡng là một trong nguyên nhân chính đẩy loài người vào các cuộc xung đột, đối kháng triền miên trong lịch sử. Brad Pitt trong vai Richard thể hiện xuất sắc hình ảnh người chồng lồng lộn giành giật vợ khỏi lưới hái tử thần. Nữ diễn viên Adriana Barraza sắm vai bà Amelia để lại ấn tượng thật xúc động. Còn cậu bé Boubker Ait El Caid thủ vai Yussef xứng đáng nhận được lời khen bởi diễn xuất đầy cá tính. Phim khá hay, mang thông điệp "toàn cầu" về tính nhân bản.

Câu chuyện trải dài ba châu lục, bốn quốc gia và... 5 ngôn ngữ. Ta có thể khẳng định như vậy vì ngôn ngữ của người câm đóng một vai trò đáng kể trong phim. Người phương Tây lạ lẫm với thế giới Hồi giáo, họ thích du lịch các vùng đất hoang sơ nhưng mang theo không ít định kiến về cư dân bản địa. Vậy mà khi gặp sự cố, các "đồng bào" văn minh chẳng giúp gì nhau, còn bỏ mặc người bị nạn "sống chết mặc bay", thân ta ta chạy. Chính những người địa phương "dơ bẩn, lạc hậu" đã duy trì sự sống của nạn nhân trước khi có phương tiện cấp cứu. Ông thợ săn Nhật Bản tặng khẩu súng săn để bày tỏ tấm lòng hữu hảo, mà không lường nổi ở chốn rừng núi hoang vu vũ khí được sử dụng tùy tiện lại chẳng chịu sự kiểm soát của chính quyền. Khẩu súng lọt vào tay hai đứa trẻ trở thành món đồ chơi nguy hiểm. Lòng tốt thể hiện không đúng chỗ, đó là tai họa. Trong con mắt lực lượng bảo vệ biên giới nước Mỹ, người nói tiếng Tây Ban Nha, đến từ đất nước kề bên là đối tượng phải dè chừng. Sự phân biệt đối xử dẫn đến hậu quả khôn lường, người ta cần truy bắt "tội phạm" hơn là truy tìm mấy em bé mất tích. Người câm lạc loài giữa lòng dân tộc của họ, đây là một tầng ngôn ngữ đặc biệt tồn tại trong mỗi xã hội, mỗi quốc gia.

Một sự tắc trách nhỏ nhoi có sức lan tỏa theo chiều hướng tiêu cực khắp năm châu bốn biển ? Đó là điều có thể. Loài người là một thể thống nhất với nhiều bản sắc văn hóa, ngôn ngữ, dân tộc và tôn giáo, chịu tác động chi phối, giao thoa chồng chéo trong môi trường sống chung là trái đất. Muốn xóa nhòa mọi khoảng cách về họ là chuyện không nên và ảo tưởng, song nhân loại sẽ tốt đẹp hơn nhiều nếu chúng ta cảm thông, tôn trọng và hiểu biết lẫn nhau. Bộ phim kết thúc với mấy câu hỏi không có lời giải. Số phận hai anh em người Morocco ? Lá thư cô gái câm gửi viên cảnh sát ? Tính mạng hai đứa trẻ người Mỹ trên hoang mạc ? Sự lơ lửng của các phận người tựa như nhân loại đã, đang và sẽ còn lơ lửng trong cái tháp Babel mà chưa tìm ra con đường ngắn nhất để hóa giải mâu thuẫn.

(Nguồn: ConfidantVCD)